Trong tiếng Việt, cặp từ giẫm hay dẫm chân là một ví dụ điển hình cho hiện tượng nhầm lẫn chính tả. Từ điển chỉ công nhận “giẫm”, nhưng trong thực tế đời sống và đặc biệt trên mạng xã hội, “dẫm” lại xuất hiện khá thường xuyên. Vậy hiện nay người Việt đang sử dụng biến thể nào nhiều hơn? 1. Quan sát từ thực tế Qua khảo sát nhanh các bài đăng, bình luận trên Facebook, TikTok và diễn đàn, dễ thấy: “Dẫm” thường được dùng nhiều trong lời nói thường ngày, các bài viết tự do, status hoặc bình luận. Các cụm như “dẫm chân tại chỗ”, “dẫm nát” xuất hiện với tần suất cao. “Giẫm” xuất hiện nhiều hơn trong văn bản chính thống, như báo cáo, tài liệu giáo dục, văn bản hành chính và một số bài báo chính quy. Điều này phản ánh sự phân tách giữa chuẩn chính tả trong sách vở và thói quen ngôn ngữ trong đời sống. 2. Nguyên nhân khiến “dẫm” phổ biến hơn trên mạng Có ba nguyên nhân chính: Phát âm vùng miền: Ở nhiều địa phương, âm gi và d gần như giống nhau, khiến người viết dễ nhầm lẫn. Thói quen bắt chước: Khi thấy bạn bè, người quen dùng “dẫm”, người khác sẽ viết theo, lâu dần thành phổ biến. Mạng xã hội ít kiểm duyệt: Các bài viết trên Facebook, Zalo, TikTok không trải qua biên tập chính tả, nên lỗi này không bị chỉnh sửa. 3. Ý nghĩa của hiện tượng Sự khác biệt “giẫm/dẫm” phản ánh một vấn đề rộng hơn: khoảng cách giữa chính tả chuẩn và ngôn ngữ đời sống. Chính tả mang tính quy phạm, cần thống nhất để duy trì sự chuẩn mực trong giáo dục và hành chính. Nhưng đời sống thì linh hoạt, đôi khi “dẫm” được nhiều người chấp nhận như một cách viết bình thường. 4. Giải pháp cho sự thống nhất Trong giáo dục: Cần nhấn mạnh với học sinh rằng chỉ có “giẫm” là đúng chuẩn. Trong báo chí, hành chính: Bắt buộc dùng “giẫm” để giữ sự nghiêm túc. Trong đời sống mạng xã hội: Nên khuyến khích người dùng viết đúng, tránh để thói quen sai lan rộng. 5. Kết luận Khảo sát cho thấy trên mạng xã hội, “dẫm” đang được dùng nhiều hơn “giẫm”. Tuy nhiên, xét về chuẩn chính tả, chỉ có “giẫm” mới đúng. Do đó, để đảm bảo sự trong sáng và thống nhất của tiếng Việt, người dùng nên tập sửa dần thói quen, nhất là khi viết trong môi trường học thuật, hành chính và các văn bản chính thức.
